प्यालेष्टाइनलाई बिस्थापित गराउने योजनाभित्रका रहस्यहरु

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले गाजा क्षेत्र आफ्नो नियन्त्रणमा लिएर प्यालेष्टिनीलाई उनीहरुको मातृभूमीबाट बिस्थापित गराउने आफ्नो भित्री योजना सार्बजनिक गरेपछि विश्वब्यापि बिरोध शुरु भएको छ । नेपालमा क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट पार्टी, नेपाल लगायतका बाम पार्टीहरुले प्यालेष्टाइन बिरुद्ध भैरहेका गतिबिधिको बिरोध गरेका छन् । घटनाक्रमहरुलाई हेर्दा सन् १९७३ मा यहुदीहरुको चाड योम किपुरका दिन इजिप्ट, सिरियालगायतका अरब राष्ट्रले इजरायलमाथि आक्रमण गरेको ५० वर्ष र एक दिनपछि सन् २०२३ को अक्टोबर सातमा, प्यालेष्टिनी लडाकु समूहहरु, मुख्यतया हमास र प्यालेष्टाइन इस्लामिक जिहाद, प्यालेष्टाइनको मुक्तिको लागि पपुलर फ्रन्ट फर लिब्ररेसनजस्ता अन्य समूहहरुसँग गाजा पट्टीबाट इजरायलमा रकेट ब्यारेज र सवारी साधनहरुद्वारा ठूलो आक्रमण गरिएको थियो । करिव डेड बर्षको अवधीमा त्यस क्षेत्रका ४६ हजारभन्दा बढी ब्यक्तिहरु मारिइसकेका छन् । गत माघ तीन (जनवरी १६) गते इजरायल र हमासबीच युद्धविराम र बन्धक मुक्तगर्ने सम्झौता भएको थियो । कतार र अमेरिकाले गाजा युद्धविरामबारे माघ दुईगते घोषणागर्दै यसले गाजामा जारी युद्धको स्थायी अन्त्यका लागि मार्ग प्रशस्तगर्ने विश्वास व्यक्त गरेका थिए । कतारका प्रधानमन्त्री शेख मोहम्मद बिन अब्दुलरहमान बिन जसिम अल थानीले त्यसदिन एक पत्रकार सम्मेलनको आयोजनागरी गाजापट्टीका दुई लडाकूबीच सम्झौता भएको र उनीहरुबीचको युद्धविराम माघ छगते (जनवरी १९) देखि लागूहुने बताउनु भएको थियो । उहाँले पत्रकार सम्मेलनमा यसलाई युद्धको अन्तिम चरण हुने र सबै पक्षहरु सम्झौताका सबै शर्तहरु कार्यान्वयनगर्न प्रतिबद्ध हुनेमा आफूहरु पूर्णतया विश्वस्त रहेको बताउनु भएको थियो । मध्यस्थताकर्ताहरुले सम्झौता भएको बताएपछि इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहूको कार्यालयले सम्झौताको अन्तिम बिषयमा काम भइरहेको जनाएको थियो । नेतन्याहूले माघ दुईगते अमेरिकाका तत्कालीन राष्ट्रपति जो बाइडेन र नवनिर्वाचित राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पसँग कुराकानीगरी सम्झौतामा सहयोग गरेकोमा धन्यवाद व्यक्त गर्नुभएको थियो । उक्त युद्धबिराम संझौता कार्यान्वयनकाक्रममा रहेकै हालको अवस्थामा अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले प्यालेष्टाइनहरुलाई उनीहरुको भूमीबाट बिस्थापित गर्ने÷गराउने योजना सार्बजनिक गरेर फेरी युद्ध भड्काउने प्रयास गरेको देखिएको छ । इजरायल र प्यालेष्टाइनबीचको द्वन्द नयाँ होइन । बिभिन्न ऐतिहासिक बिवरणहरुमा उल्लेख भएअनुसार २० औं शताब्दीको प्रारम्भमा प्यालेष्टिनमा यहुदी मातृभूमिको लागि सियोनिष्ट आन्दोलनको प्रयास भएको थियो । त्यही नै खासमा युद्धको विजारोपण मानिन्छ । जुन युद्ध एक शताब्दीभन्दा बढी समयदेखि जारी रहेको छ । दुई पक्षकाबीचमा दर्जनौं पटक युद्ध बिराम भएपनि पूर्णरुपमा समस्याको समाधान र युद्धको अन्त्य हुनसकेको छैन । मध्यपूर्वको सो क्षेत्रमा ओटोमन साम्राज्य रहेको थियो । पहिलो विश्वयुद्धमा ओटोमन साम्राज्यको हार भएपछि बेलायतले प्यालेष्टिनलाई नियन्त्रणमा लिएको थियो । जतिबेला इजरायल भन्नेनै थिएन । दोश्रो विश्वयुद्धपछि यहुदीहरुका लागि छुट्टै देशको माग भएको थियो । सन् १९४८ को जुन १४ मा प्यालेष्टिनबाट बेलायती सत्ता समाप्त भएपछि इजरायल देश बनेको हो । त्यस अवधिमा, संयुक्त राष्ट्रसंघले यहुदीहरुलाई मध्यपूर्वमा इस्लाम, इसाई र यहुदीहरुको पवित्र स्थान जेरुसेलमलाई स्थानदिएको थियो । अरबीहरुले उक्त भूमिलाई आफ्नो दाबीगर्दै आएका थिएभने उक्त थातथलो यहुदीहरुको पुख्र्यौली थियो । त्यहाँ बस्ने प्यालेष्टिनीहरु अरबी थिएभने यहुदीहरु बाहिरबाट आएका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले बेलायतलाई प्यालेष्टिनलाई यहुदीहरुको पुख्र्यौली थलोकारुपमा स्थापितगर्न आग्रह गरेपछि दुई पक्षकाबीचमा बिवाद शुरुभएको थियो । यहुदीहरुले सो भूमिलाई आफ्नो पुर्खाको मानेका थिए । जबकि प्यालेष्टिनी अरबीहरु त्यहाँ प्यालेष्टिन नामको देश चाहान्थे । यहीँबाट इजरायल र प्यालेष्टिनबीच बिवाद शुरुभएको थियो ।
सो अवस्था सन् १९४८ मा इजरायलको स्वतन्त्रता घोषणासँगै चरम सीमामा पुगेको थियो । जसले अरब–इजरायल युद्धको नेतृत्व गरेको थियो । युद्धपछि धेरै प्यालेष्टिनीहरु विस्थापित भएका थिए । त्यसपछि दुई देशबीच बेलाबेलामा द्वन्द जारीरहँदै आएको छ । सन् २०१४ यता निरन्तररुपमा पटक, पटक युद्ध हुँदैआएको छ । हाल इजरायल र प्यालेष्टाइनीहरुको नियन्त्रणमा रहेको वेष्ट ब्याङ्क र गाजा शताब्दियौंदेखि मुस्लिम बहुल प्यालेष्टाइन थियोभन्ने जगजायर छ । भूमध्यसागर र जोर्डन नदीबीच रहेको सो ठाउँको केही भागमा आइरन एज (फलामे युग) मा फिलिस्तिनीहरु बसेकाले यो पूरै भूभागलाई प्यालेष्टाइन भनिएको हो । भूमध्यसागर र जोर्डन नदीबीच रहेको प्यालेष्टाइन सन् १५१६ मा अटोमन साम्राज्यले कब्जा गरेपछि विशाल अटोमन साम्राज्यको सिरियाअन्तर्गत रहेको थियो । तर यहुदीहरु सो भूमिलाई आफ्नो उद्गमस्थल मान्छन् र यहाँ इस्लाम धर्म शुरु नहुँदै आफ्ना पुर्खाहरु बसोबास गरेको दाबी गर्छन् । उनीहरुले तीनहजार बर्षभन्दा पहिलादेखि सो भूमिमा आफूहरु बसेको दाबिगर्दै आएका छन् । भनिन्छ त्यही भूमिको बेत्लेहेममा करिब दुईहजार वर्षअघि जिसस क्राइष्टको जन्मसमेत भएको थियो । जेरुसलेममा सुलीमा चढाएर क्राइष्टको हत्या भएपछि सो भूमि क्रिश्चियनहरुका लागि पनि पवित्रस्थल बनेको हो । यसरी सो क्षेत्र प्यालेष्टाइनहरुको पुख्र्यौली थलो भएको कुरामा बिवादगर्ने ठाउँ छैन । हाल आएर अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले प्यालेष्टाइनहरुलाई अन्यत्र सार्ने भनेपछि चौतर्फी विरोध भएको छ । बेलायत, फ्रान्स, रुस, चीन, अष्ट्रेलिया, साउदी अरब, इजिप्ट, टर्कीलगायतका देशकासाथै प्यालेष्टाइन र प्यालेष्टिनी समूह हमासले ट्रम्पको हालैको टिप्पणीको निन्दा गरिसकेका छन् । गतसाता अमेरिकाको भ्रमणमा रहेका इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुसँगको संयुक्त पत्रकार सम्मेलनमा ट्रम्पले गाजा नियन्त्रणमा लिने अभिव्यक्ति दिनुभएको थियो । उक्त पत्रकार सम्मेलनमा ट्रम्पले अमेरिकाले गाजापट्टी नियन्त्रणमा लिन्छ र त्यहाँ रहेका सबै खतरनाक विष्फोटक बम र अन्य हतियार नष्ट गर्नेछ भन्नुभएको थियो । त्यसलगत्तै प्यालेष्टिनी समूह हमासले ट्रम्पको प्रस्ताव अस्वीकार्य रहेको जनाएको थियो । हमासका प्रवक्ता अब्देल लतिफ अल–कानोउद्वारा जारी विज्ञप्तिमा अमेरिकाको जातीय दृष्टिकोण हाम्रा मानिसलाई विस्थापितगर्ने र हाम्रो मुद्धा समाप्त पार्ने इजरायली अति दक्षिणपन्थी स्थितिसँग मेल खान्छभन्ने उल्लेख गरिएको थियो । हमासले यस्ता टिप्पणीले यस क्षेत्रको स्थिरतालाई मद्दत नमिल्ने पनि बताइसकेको छ । उक्त विज्ञप्तिमा ‘हामी अमेरिकी प्रशासन र राष्ट्रपति ट्रम्पलाई अन्तर्राष्ट्रिय कानून र प्यालेष्टिनी जनताको आफ्नो भूमिमा आधारभूत अधिकारको विरोधगर्ने यस्ता गैरजिम्मेवारपूर्ण टिप्पणीबाट पछि हट्न आहवान गर्छौं भनिएको थियो ।
प्यालेष्टिनी राष्ट्रपति महमुद अब्बासले पनि एक अलग्गै विज्ञप्ति जारीगर्दै ट्रम्पको प्रस्ताव अस्वीकार गर्नुभएको थियो । गाजामा रहेका प्यालेष्टिनीहरुले पनि ट्रम्पको पुनर्वास योजनाको विरोधगर्दै आएका छन् । गतसाता बिहीबार राष्ट्रपति ट्रम्पले युद्धविरामपछि गाजा नियन्त्रण लिने र त्यहाँका प्यालेष्टिनी बासिन्दालाई पुनः स्थापितगर्ने आफ्नो प्रस्तावको बचाउ गर्नुभएको थियो । जबकि इजरायलका रक्षामन्त्रीले मानिसलाई स्वेच्छाले गाजा छोड्न दिने योजना तयारगर्न सेनालाई आदेश दिइसक्नु भएको समाचार बाहिर आएको छ । उपरोक्त घटनाक्रमहरुले ट्रम्पको गाजापट्टी नियन्त्रणगर्ने र त्यहाँ बस्ने करिब २० लाख प्यालेष्टिनीलाई अन्यत्र सार्ने प्रस्ताव चरम बिवादमा परेको छ । उक्त प्रस्ताव के कसरी कार्यान्वयन हुन्छभन्ने अझै पनि स्पष्ट हुनसकेको छैन । इजरायली र अमेरिकी अधिकारीहरुलेसमेत गाजामा रहेका मानिसहरुले कहाँ जाने आशा गरेका छन्, कति मानिस स्वेच्छाले गाजा छोड्न सक्छन्भन्ने अनुमानसमेत गर्ननसकेको देखिएको छ । अन्तराष्ट्रिय कानून र प्रचलनअनुसार कुनैपनि देशका नागरिकलाई उनीहरुको स्वेच्छाबेगर जबरजस्ती निर्वासनमा पठाउनु वा स्थानान्तरणगर्नु हुँदैन । त्यसोगर्नु अन्तर्राष्ट्रिय मानवीय कानूनको उल्लंघन, युद्ध अपराध र मानवताविरुद्धको अपराध हुनजान्छ । कतिपय अन्तराष्ट्रिय राजनीतिक बिश्लेषकहरुले प्यालेष्टिनीलाई गाजाबाट हटाउने प्रस्तावलाई जातीय सफायासँग तुलना गर्नेगरेको पाइएको छ । गजबको कुरा के छभने ट्रम्पको हालैको प्रस्तावलाई उहाँकै सल्लाहकारहरुलेसमेत खुलेर समर्थन गरेको देखिएको छैन ।
यसरी आफ्नो भनाईको कार्यान्वयन नहुने देखिएपछि ट्रम्पले हालै सामाजिक सञ्जालमा आफ्नो अडानलाई पुनः पुष्टिगर्ने प्रयास गर्नुभएको थियो । उहाँले सामाजिक सञ्जालमा ‘गाजापट्टीमा लडाइँ समाप्त भएपछि इजरायलले अमेरिकालाई हस्तान्तरण गर्नेछ, त्यसपछि प्यालेष्टिनी अझ सुरक्षित र सुन्दर समुदाय, नयाँ र आधुनिक घरमा पुनः स्थापित हुनेछन्’भन्ने उल्लेख गर्नुभएको छ । ट्रम्पको पछिल्लो दलिलको यतिबेला अरब मुलुकसहित बिभिन्न देशले विरोध गरिरहेका छन् । गाजा खालीगर्नेभन्ने प्रस्तावलाई साउदी अरबले त ठाडै अस्वीकार गरेको पाइएको छ । उसले आफू प्यालेष्टिनी राज्य स्थापनाको मागमा अडिग रहेको र त्यसलेमात्रै इजरायलसँगको सम्बन्ध सामान्य बनाउन मद्दतगर्ने जनाएको छ । गाजाका मानिसलाई शरण दिनसक्ने राष्ट्रकारुपमा ट्रम्पले इजिप्ट र जोर्डनको नाम उल्लेख गर्नुभएपनि ती देशलेसमेत प्यालेष्टिनीको ठूलो विस्थापन स्वीकार नहुने बताइसकेका छन् । इजरायलका प्रधानमन्त्रीसँगको गतसाताको भेटपछि ट्रम्पले प्यालेष्टाइनीलाई उनीहरुको भूमीबाट पूरै विस्थापितगर्ने बिचार प्रकट गरेका कारणले पनि सबैलाई आशंका भएको हो । ट्रम्पको उक्त शोच साम्राज्यवादी र फासिष्ट हुनुकासाथै अन्तर्राष्ट्रिय कानून र स्वयं संयुक्त राष्ट्रसंघको निर्णयकोसमेत विरुद्ध रहेको स्पष्ट छ । गाजापट्टीमा धेरैनै खनिज पदार्थ रहेको हुनाले अमेरिकाले त्यहाँ आफ्नो नियन्त्रण कायमगर्ने उद्देश्य बनाएको हुनसक्ने आंकलन पनि गर्नसकिन्छ । त्यसैले प्यालेष्टाइनलाई उनीहरुको भूमीबाट बिस्थापनगर्ने कुराको नेपालले डटेर बिरोध गर्नुपर्दछ । त्यसको अर्को बिकल्प छैन ।