शनिबारीय साहित्य : कविता
*** ***
दर्शन र थाङ्ना फरक छ
दर्शनमा बुझ्ने र फेर्नेसम्मका तागत हुन्छ
थाङ्नामा उडुसजुम्रा दुर्गन्ध सबै हुन्छ
चुस्छन् लुट्छन् जुम्रा उडुसहरू
हो, थाङ्ने र दार्शनिक उस्तै हुँदैनन् ।
संसार सजायो दर्शनले सजायो
सुन्दर विचारले संसार सजायो
व्यवहारले सजायो
मानवले सजायो
बिशिष्ट बुद्धिले नयाँ बनाउँछ
चेतना विजयी छ ।
याज्ञबल्क्य, कपिल, बुद्ध !
पाणिनी, कौटिल्य बाजेलाई सोध्नू नि पूर्व !
थेल्स, अनाक्सिमेन, अनाक्सिमण्डर
ग्रिसेली स्कूलहरूलाई सोध्नू
जर्मन युरोप स्कूलहरू हेर्नू
पाइथागोरस, डेकार्डे र स्पिनोजालाई सोध्नू पश्चिम !
सफल असफल शताव्दी शताव्दीलाई सोध्नू
अठारौं शताव्दी यतालाई सोध्नू
अहो विचित्र पूर्व र पश्चिम !
अहो विज्ञान, प्रविधि धर्म !
अहो पद्धति, तत्व, ज्ञान, आचारमीमांसा !
अध्याय अध्यायमा दर्शन छ
गासदेखि साससम्म दर्शन छ
कतै उर्ध्वगामी कतै थाङ्ने यथास्थिति
कतै पू्र्व, कतै पश्चिम !
तर विश्व एउटै हो
थाङ्नाका नभएर
द्वन्द्वात्मक नवचेतयुक्त मानिसहरूकै हो ।
मोक्ष, निर्वाण, मुक्ति !
ग्रीस, युनान, भारत !
दर्शन नयाँकै लागि
दार्शनिक नयाँकै लागि !
द्वन्द्वका इतिहास हेर्नू
सामन्तहरुका युग सामन्तहरूका थियो
ओैनिवेसिक युग विश्व दादाहरूका थियो
लौकिक र वैदिक ओैचित्य !
तत्व, ब्रह्म, प्रमेय, पदार्थ !
केवल
क्रान्ति उपज !
संसार पहिलेजस्तो छैन, हुन्न
भौतिक अभौतिक !
लोकायत सांख्य जैन, बौद्ध, योग, बैशेशिक !
न्याय, मीमांसा, वेदान्त र तिनका पद्धति !
द्वन्द्ववाद अधिभूतवाद !
आदर्श अनादर्श !
ज्ञान र प्रमाण सम्बन्ध !
अलौकिक अर्थात् लोकबाहिरका सत्य ?
कठै आदर्शका कारणवाद !
कठै ईश्वरवाद र भ्रान्ति !
कठै प्रकृति र सास्वत यथार्थ ?
परमाणु दर्शनमै मानिस कहाँ छ ?
शून्य र मायावादमा मानिस कहाँ छ ?
थाङ्नाहरूसँग उत्तर हुँदैन ।
तन्त्र र विज्ञान अतुलनीय छ
भौतिक र अभौतिक अतुलनीय छ
विज्ञान र अविज्ञान अतुलनीय छ
दर्शन र थाङ्ना अतुलनीय छ
पदार्थ र गति अन्योन्याश्रित !
निरन्तर खोजी नयाँकै छ
यही हो क्रान्ति चेत,
उडुस जुम्रामा हुन्न चेतना
थाङ्नाहरूसँग दर्शनका उत्तर हुँदैन ।
………
पोखरा